Naprzeciw SZCZĘŚCIU: Cerkwie łemkowskie w Hańczowej i Jastrzębiku

   Dzisiaj kolejne dwie cerkwie łemkowskie Opieki Bogurodzicy w Hańczowej i świętego Łukasza Ewangelisty w Jastrzębiku. Zwiedzaliśmy je w różnych dniach, a ponieważ ta w Jastrzębiku była zamknięta i zrobiliśmy tam zaledwie kilka zdjęć więc materiał upycham w jednym poście.
    O obu świątyniach niektóre źródła podają, że powstawały mniej więcej w połowie siedemnastego wieku. W Hańczowej najstarszą częścią cerkwi jest prezbiterium. Wieża pochodzi zaś najprawdopodobniej z osiemnastego stulecia. Inne źródła wskazują na wiek dziewiętnasty.
    Kościół w Hańczowej, aż do przeprowadzonej w roku tysiąc dziewięćset czterdziestym siódmym Akcji Wisła był greckokatolicki, później obrządku łacińskiego, a obecnie należy do parafii prawosławnej.
Cerkiew od ruiny uratował powrót kilku wysiedlonych rodzin. To one przeprowadziły niezbędne prace remontowe. Zostały wówczas wymienione przegniłe elementy drewniane i dach. Dopiero później odrestaurowano polichromie figuralne, architektoniczne i ornamentalne.
    Antoniemu i Zygmuntowi Bogdańskim zawdzięcza się duże sceny na stropach:
- Przemienienie Pańskie w nawie
- Matka Boska z Dzieciątkiem pod wieżą
- Wypędzenie przekupniów ze świątyni w przedsionku
oraz postacie na ścianach nawy:
- święci Cyryl i Metody
- święci Włodzimierz i Olga
- święci Helena i Konstantyn
    Głównym wyposażeniem jest ikonostas być może wykonany jeszcze w osiemnastym wieku. W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz główny, a w nawie dwa ołtarze boczne. W prawym umieszczono obraz Opieki Bogurodzicy, w lewym Zdjęcie z Krzyża oraz na zasuwie Chrystusa wręczającego klucze świętemu Piotrowi.
    W zewnętrznej trójdzielnej bryle wyróżnia się nawa, wydłużone zamknięte trójbocznie prezbiterium oraz wieża z kruchtą o pochyłych zwężających się ku górze ścianach ujmująca babiniec, w górnej części wieży izbica z tarczami zegarowymi. Nawę i prezbiterium przykrywają wysokie dachy namiotowe, łamane małymi uskokami w dolnej części.
    Trójdzielną konstrukcję wieńczą baniaste hełmy z pozornymi latarniami. Ściany świątyni pobito gontem, izbicę oszalowano pionowymi deskami.
    We współcześnie wykonane ogrodzenie cerkwi wkomponowano dziewiętnastowieczną bramę.
    Świątynia od dwa tysiące dziewiątego roku jest wyłączną własnością Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Hańczowa, 11 września 2014 roku

Bryła cerkwi świętego Łukasza Ewangelisty w Jastrzębiku jest przykładem zachodniołemkowskiej architektury o wydłużonym układzie trójdzielnym powstałym w wyniku przebudowy. Na teren cerkwi wchodzi się przez bramę-dzwonnicę. Zwróciliśmy uwagę na nowe zagospodarowanie terenu przed świątynią, w szczególności na murki oporowe, które układa się z gotowych kostek - drucianych klatek wypełnionych ciosanym kamieniem. Na razie ma to surowy wygląd. Plac i ścieżkę wiodącą na wzgórze obsadzono krzewami i bylinami przyciągającymi motyle i pszczoły.