Panteon - od chrześcijańskiej bazyliki do narodowej świątyni

    W pięćset siódmym roku, po nawróceniu na chrześcijaństwo, król Chlodwig I (Clovis I) wybudował pierwszą świątynię, w której miały spocząć  szczątki jego i jego chrześcijańskiej małżonki Klotyldy. 

    W pięćset dwunastym roku pochowano w niej świętą Genowefę, która obroniła Paryż przed Hunami i podczas oblężenia miasta przez Franków zorganizowała dostawę żywności. Opiekę nad  relikwiami  patronki Paryża i Francji powierzono kapitule kanoników zakonnych - genowefianom.

     W tysiąc siedemset czterdziestym czwartym roku, Ludwik XV, przypisując Świętej odzyskanie zdrowia po ciężkiej chorobie, wyraził życzenie poświęcenia Genowefie prestiżowej budowli.
     Projekt nowej bazyliki wykonał francuski architekt klasycystyczny Jacques-Germain Soufflot (1713-1780), którego ambicją było dorównanie bazylice świętego Piotra w Rzymie, połączenie lekkości konstrukcji budowli gotyckich i wspaniałości architektury greckiej.  
    Architektowi asystowali dwaj inżynierowie Émiland Gauthey
i Jean-Baptiste Rondelet, który ukończył budowlę po śmierci Soufflota.  Po raz pierwszy była ona przedmiotem obliczeń matematycznych, oceny nacisku i wytrzymałości materiałów. W tym celu zbudowano nawet maszynę do kruszenia kamienia i ażeby wzmocnić ich strukturę zastosowano specjalne żelazne klamry.

     W tysiąc siedemset dziewięćdziesiątym pierwszym roku monument przekształcono w Panteon Narodowy.
    W dziewiętnastym stuleciu temu ogromnemu sanktuarium dwukrotnie przywracano rolę zgodną z jego chrześcijańskim przeznaczeniem a ostatecznie nadano mu świecki charakter przy okazji uroczystości pogrzebowych Wiktora Hugo.
    Warto nadmienić, że Panteon w latach 1790 -1889 był najwyższą budowlą paryską.
    Do Panteonu wchodzi się przez monumentalny perystyl, zapożyczony z Panteonu Agryppy w Rzymie. Fronton przebudowywany czterokrotnie od chwili powstania budowli jest w swojej dzisiejszej formie dziełem Davida d'Anger, pochodzącym z tysiąc osiemset trzydziestego siódmego roku i przedstawia Ojczyznę rozdzielającą nagrody. 
    Z kolumnady znajdującej się na zewnątrz świątyni, pod kopułą, roztacza się rozległa panorama Paryża - dostępna z asystą od kwietnia do października.

     Już od wejścia przestronność budowli na planie krzyża greckiego podkreślają rzędy kolumn w stylu korynckim w nawach bocznych i masywne filary na skrzyżowaniu transeptu podtrzymujące ciężar świątyni. 

    W tysiąc osiemset siedemdziesiątym czwartym roku ściany  ozdobiono malowidłami na klejonych płótnach. Wykonanie płócien zlecił dyrektor szkoły Beaux-Arts markiz de Chennevières-Pointel (zwany Jean de Falaise) dwunastu najsławniejszym ówczesnym artystom, takim jak Meissonier, Puvis de Chavannes, Millet, Alexandre Cabanel, Paul Baudry, Gustave Moreau, Jean-Paul Laurens.

    Zwiedzanie rozpocznijmy od malowidła poświęconego świętej Genowefie patronce świątyni i miasta Paryża. 
    *Dzieciństwo świętej Genowefy i spotkanie Genowefy ze świętym Germanem, biskupem Auxerre - Pierre Puvis de Chavannes (1824-1898)
    L'Enfance de sainte Geneviève et la Rencontre de sainte Geneviève et de saint Germain 

    * Rok osiemsetny, bazylika świętego Piotra w Rzymie, Boże Narodzenie - papież Leon III koronuje Karola Wielkiego,  założyciela pierwszych szkół parafialnych  - Henry-Léopold Levy (1840-1904)
    Le couronnement de Charlemagne

    * Cuda świętej Genowefy przedstawiają procesję zorganizowaną w tysiąc czterysta dziewięćdziesiątym szóstym roku w celu oddalenia zatapiających miasto deszczy oraz na rzecz uzdrowień przypisywanych relikwiom świętej podczas epidemii w tysiąc sto trzydziestym roku  - Théodore-Pierre-Nicolas Maillot (1826-1888)
    Les miracles de sainte Geneviève

    * Ślubowanie Chlodwiga w bitwie pod Tolbiac i Chrzest Chlodwiga - przypomina akt nawrócenia fundatora pierwszej bazyliki na chrześcijaństwo
    Le Vœu de Clovis à la bataille de Tolbiac
    Le Baptême de Clovis - Paul-Joseph Blanc (1846-1904)

    * Śmierć świętej Genowefy i złożenie jej szczątków w grobowcu Chlodwiga - Jean-Paul Laurens (1838-1921)
    La Mort de sainte Geneviève

     * Święta Genowefa zaopatruje w żywność Paryż oblegany przez Hunów pod wodzą Attyli - Jules-Élie Delaunay  (1828-1891)
     Sainte Geneviève rend le calme aux Parisiens à l'approche d'Attila

Święta Genowefa czuwa nad uśpionym miastem

 
       * Życie świętego Ludwika - Alexandre Cabanel (1823-1889)
          La Vie de saint Louis

       * Historia Joanny d'Arc - Jules Lenepveu (1819-1898)
        L'Histoire de Jeanne d'Arc

 
    * Życie świętego Dionizego, ewangelizatora Galii i pierwszego biskupa Paryża - Pierre Victor Galland (1822-1892)
    oraz Męczeństwo świętego Dionizego - Léon Bonnat  (1833-1922)
    La Prédication de saint Denis
    Le Martyre de saint Denis

     * Marsz Attyli i świeta Genowefa uspokajająca Paryżan - Jules-Elie Delaunay (1828-1891)
      Sainte Geneviève rend la confiance et le calme aux Parisiens effrayés de l'approche  d'Attila

    * Konwent narodowy (zgromadzenie prawodawcze z okresu rewolucji francuskiej 1789)  - przedstawia Mariannę w otoczeniu deputowanych i żołnierzy - François-Léon Sicard (1862-1934)
    Convention nationale 

    * Po środku panteonu znajduje się wahadło francuskiego fizyka i astronoma Foucaulta (1819-1868), dowodzące obrotów ziemi, zawieszone tam po raz pierwszy w tysiąc osiemset pięćdziesiątym pierwszym roku. Zdjęto je przed oddaniem budowli Kościołowi przez przyszłego Napoleona III i ponownie zawieszono w okresie antyklerykalizmu rządowego, w przeddzień uchwalenia ustawy o rozdziale Kościoła od Państwa.

     * Dzieło Le Vengeur w marmurze autorstwa Ernesta Dubois z 1908 roku, upamiętniające heroiczną walkę w angielsko-francuskiej bitwie morskiej 1 czerwca 1794 roku (bitwa pod Ouessant / Ushant)

     * Pamięci nieznanych bohaterów, męczenników, poległych za Francję - Louis Henri Bouchard (1875-1960)
   Aux héros inconnus aux martyrs ignores morts pour la France

     * Naprzeciwko nieznanych bohaterów poległych za Francję znajduje się dzieło Paula Landowskiego (1875-1961) poświęcone zapomnianym artystom 
      Aux artistes dont le nom s'est perdu

    * Malowidło La chevauchée de la gloire - Édouard Detaille (1848-1912) i pomnik Hoche'a 

   
                     * Makieta Kościoła świętej Genowefy

                                              KRYPTA
Serce Leona Gambetty (1838-1882) - urna na wprost przeszklonych drzwi, umieszczona tam 11 listopada 1920 roku, w czasach III Republiki, w celu oddania hołdu jej założycielowi.

                                          Przedsionek
W pierwszej części  krypty znajduje się grobowiec Woltera (1694-1778), przed którym umieszczono jego posąg autorstwa Houdona, i na wprost niego grobowiec Rousseau (1712-1778), w formie wiejskiej świątyni, ze względu na teorie Rousseau dotyczące natury. Obaj filozofowie uważani są za symboliczne postacie epoki Oświecenia. Grobowiec Soufflota połączył ich w 1829 roku.

                        Część zachodnia po prawej stronie  
Czterdzieści jeden wysokich dostojników Cesarstwa zajmuje pierwsze grobowce po drugiej stronie rotundy. Byli oni chowani od 1806 roku na mocy cesarskiego dekretu, między innymi leżą tutaj redaktorzy kodeksu cywilnego Portalis i Tranchet.

                          Część zachodnia po lewej stronie
Victor Schoelcher został pochowany z okazji setnej rocznicy zniesienia niewolnictwa obok Jeana Jaurèsa, ojca francuskiego socjalizmu, zamordowanego w 1914 roku i Felixa Eboué, pierwszego członka ruchu oporu na terytoriach zamorskich Francji.
Wiktor Hugo i Emil Zola. Zwolennicy idei republikańskich, dwaj pisarze, którzy wyróżnili się walką o poszanowanie podstawowych swobód. W 2002 roku w grobowcu tym spoczęły prochy Aleksandra Dumas, wielkiego popularnego pisarza. Przed grobowcem marszałka Lannes są pochowane osobistości, których prochy zostały przeniesione z okazji stulecia Rewolucji Francuskiej.

                                      Część północna
Jean Moulin, bohater ruchu oporu i André Malraux, pisarz i minister kultury, spoczywają obok Jeana Monneta, twórcy Wspólnoty Europejskiej, i René Cassina, ojca duchowego i głównego autora Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, przyjętej przez ONZ w 1948 roku.

     W następnym grobowcu spoczywają osobistości pochowane w dwusetną rocznicę Rewolucji Francuskiej, a parę kroków dalej odnajdujemy grobowce Pierra Curie i Marii Curie Skłodowskiej, którzy otrzymali nagrodę Nobla za badania nad radem.

                                         Inne w krypcie

                                       Inne w Panteonie

Paryż, Panteon, 23 marca 2016 roku