Ostróda - wokół krzyżackiego zamku

    Pierwszą budowlę, której majestat wyraźnie zaznacza się we współczesnej Ostródzie, zbudował komtur Günther von Hohenstein. Budowę czteroskrzydłowego murowanego zamku, która trwała 31 lat, rozpoczęto w 1349 roku. Po bitwie grunwaldzkiej 1410, przywieziono tu ciało Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego, Ulricha von Jungingena.

    W 1807 roku, w okresie od 21 lutego do 1 kwietnia w zamku ostródzkim przebywał cesarz Francuzów Napoleon I Bonaparte, który dotarł z wojskiem do Ostródy po krwawej bitwie stoczonej 7 i 8 lutego 1807 pod Iławą Pruską - obecnie Bagrationowsk w Rosji. Bitwa ta w zasadzie nierozstrzygnięta przyniosła zarówno wojskom napoleońskim jak i armii przeciwnika - Rosji - wielkie straty.
    Cesarz wybrał Ostródę na kwaterę główną ze względu na jej centralne położenie między Elblągiem, Toruniem i Warszawą, gdzie rozlokowane były główne oddziały armii napoleońskiej. Przyjmuje się, że zajmował pokój w północnym skrzydle zamku na pierwszym piętrze, w narożniku od strony ulicy Mickiewicza. Pobyt w Ostródzie spędził bardzo pracowicie, przygotowując reorganizację i uzupełnienia armii oraz dyktując ponad trzysta listów. Jeden z listów kierowany do generała Clarka, gubernatora Berlina, przechowywany jest w zbiorach muzeum w Ostródzie.
    Napoleon, niezadowolony z dotychczasowego zaopatrzenia wojsk w żywność, amunicję i inne artykuły, realizowanego do tej pory przez dostawców cywilnych, powołał w Ostródzie pierwsze w historii wojskowości oddziały logistyczne. 26 marca podpisał dekret o utworzeniu ośmiu batalionów taboru konnego, który miał zastąpić cywilne przedsiębiorstwa świadczące zaopatrzenie armii. Utworzona 6 kwietnia 1807 roku jednostka 5 Batalionu Taboru Konnego działa do dzisiaj. Za spadkobiercę tego historycznego oddziału uważa się 5 Pułk Dowodzenia i Wsparcia Armii Francuskiej (5 Regiment de Commandement et de Soutien).
    W jednej z galerii wersalskiego pałacu zachował się obraz związany tematycznie z pobytem Napoleona w Ostródzie. Zatytułowany Biwak w Ostródzie, marzec 1807, namalowany w latach trzydziestych dwudziestego wieku, przedstawia odpoczynek gwardzistów cesarskich przy ognisku, na wzgórzu przed miastem, na tle panoramy Ostródy.
Krótki pobyt cesarza Napoleona I w zamku ostródzkim (później przeniósł kwaterę do pałacu w Kamieńcu Suskim, gdzie były bardziej komfortowe warunki) został upamiętniony w sztuce.
    Pierwszym dziełem, które przedstawia pobyt Napoleona w Ostródzie jest obraz olejny na płótnie (260x180) - oryginał przechowywany w Wersalu - autorstwa Nicolasa Ponce-Camusa. Dzieło zatytułowane Napoleon zapewnia łaskę mieszkańcom Ostródy. Marzec 1807 powstało tuż po pobycie Napoleona w Ostródzie, sporządzone na zamówienie ministra Dominika Vivanta Denona odpowiedzialnego za uwiecznienie sukcesów cesarza i armii francuskiej w sztuce. Na obrazie artysta uwiecznia scenę, w której mieszkańcy zwracają się do cesarza z prośbą o oszczędzenie miasta przed swawolą żołnierzy i nadmierną kontrybucją wojskową. Ludność niechętnie odnosiła się do wojsk napoleońskich gdyż była obciążona kosztami utrzymania wojska francuskiego. Pismo z petycją wręcza cesarzowi chłopczyk, jak przekazuje tradycja literacka, syn starosty. Towarzyszy mu delegacja mieszczan. W tle sceny przedstawiony został obraz ówczesnej Ostródy.

      Polecam bardzo ciekawy i wyczerpujący artykuł Napoleon w Ostródzie - historia zatrzymana w obrazie tutaj http://naszaostroda.pl/index.php/historia/23-historia/667-napoleon-w-ostrodzie-historia-zatrzymana-w-obrazie

    Pobyt Napoleona upamiętniony został również poprzez wybicie okolicznościowego medalu. Na awersie widnieje stylizowana na antyczną podobizna Napoleona I w profilu, otoczona napisem NAPOLÉON À OSTERODE. Na odwrotnej stronie znajduje się głowa Fabiusa Cunctatora, wodza rzymskiego z okresu drugiej wojny punickiej, który zastosował taktykę wojny podjazdowej w walce z Kartagińczykami, dzięki której systematycznie osłabiał przeciwnika i przyczynił się do zwycięstwa Rzymian. Była to analogia do postępowania Napoleona po wycofaniu wojsk spod Pruskiej Iławy - zamierzał uzupełnić siły armii, nękać systematycznie przeciwnika aż do zwycięstwa. Kolejna wielka bitwa odbyła się 14 czerwca 1807 roku pod Frydlandem, obecnie Prawdinsk w Rosji, i zakończyła znaczącym zwycięstwem armii francuskiej. Dzięki temu doszło do podpisania traktatu w Tylży, czego rezultatem było utworzenia Księstwa Warszawskiego.

    Spośród lokatorów zamku, którzy zapisali się w historii nie tylko miasta warto wspomnieć przynajmniej kilka innych postaci.
    24 października 1628 roku miasto zajęły wojska szwedzkie, a w zamkowych murach kwaterował król Gustaw II Adolf. Kolejna postać to śląski książę Jan Chrystian, który w latach 1636-1639 osobiście zarządzał ostródzkim starostwem, przyznanym mu na dziesięć lat jako zadość uczynienie za nieotrzymany posag z pierwszego małżeństwa z Dorotą Sybillą von Hohenzollern. Książę wraz z dworem mieszkał na zamku. W kościele miejskim została pochowana jego druga żona, Anna Jadwiga. Zmarła w czerwcu 1639 roku. Pół roku później, w grudniu umarł sam książę, którego ciało zostało przewiezione do jego rodzinnego Brzegu nad Odrą.
    25 lutego 1646 roku, przyszła królowa Polski, Ludwika Maria Gonzaga, podróżując z Gdańska do Warszawy przybyła do Ostródy i spędziła noc na zamku.
    Pomiędzy 16 a 23 listopada 1806 roku, w okresie wojny francusko-pruskiej, na ostródzkim zamku przebywał król pruski Fryderyk Wilhelm III.

    Historii zamku za innymi powtarzać nie będę, ale zamek pokażę na zdjęciach, najpierw z zewnątrz. 

    Wewnątrz można obejrzeć wystawy stałe i tymczasowe. Ekspozycja stała
Z dziejów Ostródy i okolic prezentuje zabytki archeologiczne związane z przeszłością ziemi ostródzkiej, od epoki kamienia do czasów nam współczesnych.

    Zorganizowano tu także wystawę bursztynu i informację na temat rozprzestrzeniania się bursztynu w osadach plejstoceńskich i holoceńskich w Polsce. 

    W jednej z sal zamkowych zaprezentowano kierunki migracji do powojennej Ostródy z: Pogranicza (5-6%), Polski centralnej (24,9%), województw rzeszowskiego i lubelskiego (2,73%), Ukrainy (15%), Kresów (31,7%) pozostałych regionów Polski (21%) i stanem autochtonów około 12%.

    W połowie stycznia 1945 roku ruszyła wielka ofensywa wojsk sowieckich w celu opanowania Prus Wschodnich. Do Ostródy Rosjanie wkroczyli w nocy z 21 na 22 stycznia. Większość niemieckich mieszkańców miasta próbowała wcześniej ewakuować się mimo trwającej mroźnej zimy. Wielu z nich nie udało się ujść przed szybko zmieniającym się frontem walk. Po zakończeniu działań wojennych, na terenie Prus Wschodnich do miasta i na obszar powiatu zaczęli coraz liczniej powracać ci, którzy przeżyli zimową ewakuację 1945 roku.
    W lutym 1945, kiedy oficjalnie powstał Okręg Mazurski, rozpoczęła działalność administracja polska, której zadaniem było stopniowe przejmowanie władzy na tym terenie z rąk wojennych komendantur sowieckich do tej pory administrujących na tym obszarze.
   W kolejnych miesiącach zaczęły przybywać pierwsze transporty z Polakami, którzy zdecydowali się na repatriację ze wschodnich ziem przedwojennej Polski: Wileńszczyzny, Litwy kowieńskiej i Wołynia. Łączyło się to również z przyjazdem na te tereny dużej ilości ludności z Polski centralnej, północnego Mazowsza oraz pobliskiego Pomorza, terenów Lubawy i Nowego Miasta Lubawskiego. Powracali również uciekinierzy z przedwojennej Ostródy, z których część jednak zdecydowała się później jesienią 1945 roku, ostatecznie wyjechać do stref okupacyjnych Niemiec, które alianci utworzyli po zakończeniu wojny. Wynikało to również z przyjętych przez zwycięzców porozumień, które zakładały wysiedlenia ludności niemieckiej z terenów przyłączonych do Polski.
    Uporządkowanie miasta i przystąpienie do jego odbudowy należało do najważniejszych wyzwań, przed jakimi stanęły nowe władze i mieszkańcy. Zniszczenia spowodowane działalnością żołnierzy sowieckich, do których z czasem dołączyła się działalność polskich szabrowników, spowodowały ogromne straty w stanie urbanistycznym miasta.

    Na wystawie tymczasowej zobaczyć można było prace wrocławskiej malarki Anny Borcz noszącą tytuł Nad wodą - motywami związanymi z morzem, jeziorami, rzekami, jak też Podwodny świat w ekspresyjnych kompozycjach kolażu i obrazach olejnych, dynamiczne Źródło, fale z płynącymi szybko Żaglówkami czy też postacie personifikujące siły natury.

    Źródłem informacji w dzisiejszym poście, były materiały dostępne w zamku ostródzkim.
    Więcej o Ostródzie tutaj
    Ostróda, 19 sierpnia 2017