Jura Krakowsko-Częstochowska - Wzgórze Kromołowiec w Niegowonicach

    Do Niegowonic jechaliśmy z Warszawy, a konkretnie z Radości, drogą, którą wskazywał nam GPS. Pierwszy odcinek z Radości do Góry Kalwarii nie był nam znany i wzbudził ogromny zachwyt. Po raz pierwszy znaleźliśmy się w sercu Doliny Środkowej Wisły i jadąc drogą wojewódzką numer 801, zwaną też Trasą Nadwiślańską, mijaliśmy kolejno rezerwaty przyrody: Wyspy Świderskie - obszar pomiędzy Józefowem a Karczewem, a następnie Łachy Brzeskie - teren obejmujący wyspy, piaszczyste łachy oraz wody płynące Wisły między Otwockiem Wielkim a Górą Kalwarią.
    W niedzielne przedpołudnie pogoda dopisywała, świeciło słońce i jak na połowę września było bardzo ciepło. Znajdowaliśmy się na dobrze utrzymanej drodze w bezkresnej otwartej przestrzeni, pośród roślinności typowej dla ekosystemu Doliny Środkowej Wisły. Zastanawialiśmy się jak to możliwe, że do tej pory omijaliśmy te wyjątkowo urokliwe okolice i jeżdżąc na południe Polski wybieraliśmy bardziej uczęszczane drogi. Postanowiliśmy to zmienić i przy najbliższej okazji lepiej poznać ten region.

    Ostatni odcinek naszej podróży, równie urokliwy, wiódł drogą wojewódzką numer 790 z Pilicy do Dąbrowy Górniczej przez Ogrodzieniec, Mitręgę i Niegowonice - naszą docelową miejscowość.
    Było jeszcze dość wcześnie i pomyślałam, że o tej porze możemy zwiedzić ruiny Zamku Ogrodzieniec w Podzamczu, ale kiedy tam dotarliśmy stwierdziłam, że przy takiej masie ludzi niemożliwe będzie swobodne poruszanie się po zabytku, ponadto ulice, uliczki i prywatne podwórka-parkingi pękały w szwach. Do Niegowonic mieliśmy już tylko około dziesięciu kilometrów. A w Niegowonicach czekali na nas z obiadokolacją Terenia i Olek.

    Zamek Ogrodzieniec, przy znikomej liczbie turystów, zwiedziliśmy w poniedziałek. O tej atrakcji opowiem w kolejnym poście, a dzisiaj skupię się na wzgórzu Kromołowiec położonym na obrzeżu Niegowonic, w zachodniej części obszaru Natura 2000 Ostoja Środkowojurajska. Obszar wzgórza, którego bezwzględna wysokość wynosi nieco ponad 430 m n.p.m. zbudowany jest z wapieni o zróżnicowanej morfologii. Jego wierzchołek wieńczą dwa malownicze ostańce skalne o wysokości siedmiu i trzynastu metrów stanowiące swego rodzaju bramę na Jurę dla pobliskiego, dużego ośrodka urbanistycznego jakim jest Zagłębie Dąbrowskie.

    Ze szczytu wzgórza rozlega się piękna panorama na zabudowę przemysłową Dąbrowy Górniczej a dalej na wschód wieżę kościoła w Chechle oraz Pustynię Błędowską. Przy dobrej widoczności wypatrzyliśmy zabudowania Łaz i Zawiercia a na wschód od nich Podzamcze z ruinami jednego z największych zamków na Szlaku Orlich Gniazd - Ogrodzieńca i Górę Janowskiego. W dokładniejszej lokalizacji pomagała nam lornetka, z którą Ryszard tego dnia się nie rozstawał.

    W tym miejscu zrozumiałam na czym polega wyjątkowość Jury i dlaczego ludzie jadą setki kilometrów, żeby poznać bogactwo przyrodnicze regionu, powstałe dzięki procesom geologicznym, rozpoczętym przed milionami lat na dnie morza jurajskiego, z dobrze wyeksponowanymi ostańcami skalnymi - efekt prowadzonego tu od stuleci intensywnego wypasu zwierząt gospodarskich w szczególności owiec i kóz, użytkowania kośnego tych terenów oraz wykorzystania lasów i zakrzewień jako źródła energii i budulca. Ten typ użytkowania ekosystemów przyczynił się do wykształcenia muraw kserotermicznych, półnaturalnego zbiorowiska nieleśnego, występującego w miejscach suchych, ciepłych oraz dobrze nasłonecznionych. Siedliska takie w głównej mierze występują na powierzchniach stoków o wystawie południowej, południowo-wschodniej i południowo-zachodniej. Obszarami występowania biocenoz kserotermicznych są tereny o odczynie zasadowym lub obojętnym, zasobnym w węglan wapnia. Wiele występujących tu gatunków to rośliny i zwierzęta zaliczane do rzadkich i zagrożonych w skali Polski.

    Teren ten, jeszcze kilkadziesiąt lat temu, użytkowany był rolniczo, co pozwoliło na wykształcenie się siedlisk muraw kserotermicznych. W wyniku zmian gospodarczych i kulturowych doszło do zaprzestania tradycyjnej gospodarki kośno-pasterskiej oraz uzyskiwania drewna jako budulca. Wzgórze przez lata powoli pokrywało się zaroślami topoli amerykańskiej i sosny zwyczajnej oraz w mniejszym stopniu innych gatunków. Wtargniecie roślinności drzewiastej spowodowało znaczne zmniejszenie odkrytej powierzchni wzgórza będącej siedliskiem cennych muraw kserotermicznych.
    Ze względu na korzystne położenie i ekspozycje, możliwe jest odtworzenie siedlisk muraw kserotermicznych za pomocą zabiegów czynnej ochrony przyrody. W ramach projektu, obszar wzgórza został oczyszczony z nielegalnych wysypisk śmieci, przystąpiono też do usunięcia podrostów drzew i krzewów wraz z usuwaniem karp. Obszar wzgórza został objęty wypasem zwierząt gospodarskich, które chętnie zjadają roślinność miękkolistną pozostawiając okazy roślin kserotermicznych.
    Kilka lat temu skałki zostały oczyszczone z napisów i obrazków wykonanych przez graficiarzy. Smutne, bo nie cieszyły długo swoją naturalną czystością.

    Podczas pierwszej wojny światowej, pomiędzy szczytami Stodólska i Kromołowca poprowadzono niezwykle malowniczą drogę, która biegnie z Dąbrowy Górniczej do Ogrodzieńca. Na wzgórza Pasma Niegowonicko-Smoleńskiego, ciągnącego się na odcinku około dwudziestu dwóch kilometrów, pomiędzy Niegowonicami - na zachodzie a Smoleniem - na wschodzie, szosa ta wspina się malowniczą serpentyną.
    W pobliżu szczytu Kromołowca wytyczono niewielki parking samochodowy. 

    Na południowych stokach Góry Stodólskiej rozłożyła się stara wieś Niegowonice. Jej ozdobą jest barokowo-klasycystyczny kościół pod wezwaniem świętego Franciszka.

    Kolejnym naszym przystankiem był Ogrodzieniec.

    Poniedziałek, 16 września 2019 roku