Artysta, czyli moje wtorkowe spotkania ze sztuką filmową

    Sama siebie określam jako osobę małomówną. Nie wiem jak postrzegają mnie inni, ale ja wiem jedno, więcej słucham niż mówię. Podziwiam w mówcy błyskotliwość, polot, dowcip, subtelność, inteligencję, bystrość umysłu, jasność wypowiedzi…

    Zdarza się często, że słuchając nie podejmuję żadnego dialogu, nie zadaję pytań, jednym słowem moja percepcja nastawia się na odbiór. Bywa i tak, że mówca niespodziewanie zapyta mnie, co sądzę na dany temat, albo żąda jakiegoś uzupełnienia wypowiedzi, a ja nie wiem, co odpowiedzieć, bo jeszcze nie zdążyłam dokonać mojej własnej analizy…

    Zdarza mi się prowadzić ciekawy dialog, ale tylko wtedy, kiedy mój rozmówca ma podobne zainteresowania, kiedy możemy nawzajem wymienić się swoją wiedzą i doświadczeniem…

    Często spotykam ludzi, którzy z natury swojej po prostu uwielbiają mówić i błyszczeć w towarzystwie i chociaż to tylko czcza gadanina to czasami może przerwać uciążliwą ciszę, albo wybawić z kłopotu typowego słuchacza, który niechcący znalazł się w towarzystwie tych, którzy wszystko wiedzą najlepiej. Znam też i takich, którzy w czczej gadaninie obiecują przysłowiowe góry, ale nigdy nie dotrzymali żadnej obietnicy.

    Słowa, słowa, słowa…ważne, mniej ważne, mądre i puste…

Simone de Beauvoir napisała kiedyś, że nagość zaczyna się od twarzy, a bezwstyd od słów.

    Czy można żyć w świecie tylko samych gestów mimicznych? Czy wyraz mimiczny jest tak samo zrozumiały, co wypowiedziane słowo?

    Michel Hazanavicius przypomniał magię kina niemego być może po to - ale to tylko moje zdanie - żeby w dobie kina cyfrowego i komputerowych efektów specjalnych pokazać siłę komunikacji niewerbalnej. Jeszcze przed rozdaniem Oskarów obejrzałam najnowsze jego dzieło, film „Artysta”. Staram się nie sugerować żadną opinią wybierając się na moje wtorkowe spotkania ze sztuką filmową. „Artysta” nie jest jakimś genialnym dziełem czterdziestopięcioletniego Francuza, ale z pewnością jest tym, co zasługuje na miano dobrego kina. Dlaczego? A no, dlatego że twórca sięgnął po nie banalne jak na dzisiejsze czasy środki wyrazu.

Jean Dujardin i Bérénice Bejo

Bérénice Bejo

Jean Dujardin

    Obejrzałam ostatnio kilka najnowszych ekranizacji niewnoszących niczego pożytecznego do mojego życia. Amerykańskie schematy przestały mnie zaskakiwać i jestem daleka od bezkrytycznego przyjmowania tego, co sławne, co aktualnie modne i co łatwo można sprzedać, gdzie ambicje reżyserskie idą w parze z wymogami publiki, powodując rozczarowanie bardziej wymagającego widza.

    Weźmy na przykład „Mój tydzień z Marylin”. Nikt tak nie zagra Marylin Monroe, jak ona sama i lepiej niech żyje na stronicach książki, Colina Clarka „Książę, aktoreczka i ja” niż gdyby ktoś miał wcielać się w jej rolę.

    Albo film „Spadkobiercy”.  Przez prawie dwie godziny Matt King (George Clonney) ugania się za tajemniczym kochankiem swojej żony, która po wypadku na motorówce zapadła w śpiączkę.

    A gdyby tak stworzyć jakiś dobry dokument o życiu legendy kina, z wykorzystaniem fragmentów filmów, w których gra prawdziwa Marylin Monroe, albo rozbudować wątek ochrony dziewiczych terenów na wyspach hawajskich…

    Czy wszystko, co pochodzi z hollywoodzkich wytwórni będzie miało nadal opinię najlepszych superprodukcji, czy młody widz potrafi się wzruszyć oglądając filmy oparte na efektach specjalnych, a nie na kunszcie gry aktorskiej?

    Na szczęście obok schematów amerykańskich powstaje również kino ambitne takie, które nie ogłupia widza, a uwrażliwia na zło, na niesprawiedliwość…

    Jest jeszcze coś, muzyka filmowa, nieodzowny element filmu oddziałujący na widza; dzisiaj ścieżka dźwiękowa, a w czasach kina niemego muzyka wykonywana na żywo przez tak zwanego tapera, zespół kameralny, czy nawet orkiestrę.

    Michel Hazanavicius przyciągnął uwagę widza w sposób niekonwencjonalny, stworzył wspaniały obraz, który bezpośrednio dotyka zmysłów odbiorcy, pomijając sferę językową. Ludovic Bource wkomponował w obraz znakomitą muzykę, a ja podziwiałam kunszt gry aktorskiej, tysiące gestów mimicznych twarzy, wyrażających radość, szczęście, marzenie, nadzieję, czułość, entuzjazm,  pożądanie, przyjemność, pochwałę, ból, cierpienie, dumę, pokusę, pogardę, tęsknotę, gniew, porażkę, rozczarowanie…, mogłabym tak wymieniać bez końca, chwaląc warsztat i umiejętności dobrego aktora.

    Było jeszcze coś, co podniosło wartość tego obrazu, a mianowicie epoka, w której toczy się akcja filmu, moje ulubione lata dwudzieste i trzydzieste, taka moja belle époque, gdzie kobieta jest kobietą, a nie hersztem grupy przestępczej z pepeszą w rękach rozwalającą wszystko, co znajduje się na jej drodze, wykonującą karkołomne ewolucje w jakiejś dziwacznej scenerii, nie rzadko też partnerka walk na pięści jakiegoś rosłego podejrzanego typa…

Bérénice Bejo

     Bérénice Bejo, żona Hazanaviciusa, zachwyciła mnie swoją grą. Byłabym nie sprawiedliwa, gdybym nie podkreśliła drugiej znakomitej kreacji aktorskiej, Jeana Dujardin, głównego bohatera niemego obrazu. Pisząc moja belle époque, miałam na myśli stroje, kompletne stylizacje, piękne suknie uszyte z najdelikatniejszych materiałów, urocze kapelusze, pantofelki, torebki…, no i jeszcze samochody z epoki.

    Dodam, że na wielkie brawa zasłużył sobie pies terier, kolejny niemy bohater filmu…

John Goodman

    A zatem, czy można żyć w świecie tylko samych gestów mimicznych?

Wydaje mi się, że czasami większą wartość mają nasze komunikaty wysyłane za pomocą mimiki twarzy niż za pomocą języka, czyli wielu pustych słów. Jestem przekonana, że komunikacja niewerbalna zbliża bardziej ludzi niż ta werbalna. Uczucia malujące się na twarzy są zazwyczaj autentyczne, trudne do podrobienia, no chyba, że jest się wytrawnym aktorem.