Chenonceau - Zamek Dam za czasów krwawej Medyceuszki - przystanek siódmy część trzecia

    Po śmierci francuskiego suwerena Henryka II, Katarzyna Medycejska zmusiła swoją rywalkę Diane de Poitiers do zrzeczenia się domeny Chenonceau na rzecz Korony, oferując jej w zamian Chaumont-sur-Loir, zamek, z pięknym widokiem na Loarę, usytuowany na wzgórzu pomiędzy Blois i Amboise.
    Akt przekazania przypieczętowany został pod koniec 1559 roku w Blois i potwierdzony raz jeszcze w zamku Chinon 10 maja 1560, po nieudanej marcowej próbie zamachu stanu we Francji, zorganizowanej przez Ludwika Kondeusza (księcia de Condé). Celem spisku było uzyskanie wpływu na decyzje szesnastoletniego, chorego na gruźlicę, króla Franciszka II i wyeliminowanie Gwizjuszy. Gdy dwór królewski dowiedział się o spisku zmienił miejsce pobytu z Blois na zamek w Amboise, który był łatwiejszy do obrony. Spiskowcy zostali powieszeni na oczach króla i jego braci na wielkim balkonie zamku lub jego blankach, wrzuceni do Loary w workach, zdekapitowani lub poćwiartowani.
    A Kondeusz? No cóż, wyparł się związków ze spiskowcami. Tumult w Amboise zapowiadał wojny religijne we Francji!
    Zamek w Amboise pokażę w kolejnych postach, bowiem miejsce to robi ogromne wrażenie!

    Regentka, Katarzyna Medycejska dla odwrócenia uwagi od tych makabrycznych wydarzeń zorganizowała na zamku w Chenonceau wystawne przyjęcie na cześć swojego syna, młodego króla Franciszka II i jego małżonki Marii Stuart, królowej Szkotów. Głównym organizatorem uroczystości był Francesco Primaticcio, zwany Le Primatice. Królewski orszak przybył do Chenonceau 31 marca 1560 roku. Bawiono się do 6 kwietnia. Jeszcze tego samego roku, w grudniu, po zaledwie siedemnastu miesiącach panowania szesnastoletni król Francji Franciszek II zmarł.
    Po jego śmierci tron objął jego młodszy brat Karol IX.

    W 1561 roku, królowa-matka postanowiła upiększyć swoją nową rezydencję nad rzeką Cher i rozpoczęła urządzanie parku Francueil, na terenie należącym do domeny Chenonceaux. Zmodyfikowała także Ogród Diany, a na tarasie, w dolnym biegu rzeki, na przestrzeni pięciu i pół tysiąca metrów kwadratowych urządziła swój własny, bardziej intymny ogród. 

    Aleje Ogrodu Katarzyny skierowane są w stronę wody i parku, i dają wspaniały widok na zachodnią fasadę zamku. W centralnym punkcie znajduje się elegancki basen w kształcie koła, o średnicy piętnastu metrów. Przestrzeń wokół zbiornika podzielona jest na pięć części, z których cztery koliście zbiegają się wokół basenu, piąta zaś w formie długiego prostokąta zamyka parter i otwiera perspektywę na Ogród Zieleni i Oranżerię, dzieło Bernarda Palissy. Od wschodu ogród otoczony jest murkiem stojącym nad fosą, gdzie rosną opalikowane krzewy róż Clair-Matin.
    Zielone trawniki obramowano wąskolistną lawendą Hidcote Blue, kompozycjami liczącymi w sumie tysiąc pięćset sadzonek. Na rabatach posadzono dwieście róż The Fairy, a na brzegach gazonów uformowano czterdzieści bukszpanowych kul.
    Grządki kwiatowe uprawia się dwa razy w roku plantując na nich od ośmiu do dziesięciu tysięcy różnych roślin. Nasadzenia jesienne, to: bulwy, cebule, w tym cebule tulipanów, niebieskie bratki, różowe, żółte lub białe stokrotki, natomiast nasadzenia letnie to: petunie, niecierpki, werbeny, begonie, dalie lub smagliczki.
 

    Kiedy ukończono prace w Ogrodzie Katarzyny, 13 kwietnia 1563 roku królowa-matka wydała na zamku w Chenonceau, kolejne wystawne przyjęcie, tym razem na cześć swojego drugiego syna, króla Karola IX i jakby tu rzec, także z okazji podpisania aktu prawnego, Edyktu z Amboise, który oficjalnie kończył zmagania zbrojne pierwszej fazy francuskich wojen religijnych, którym początek dały kolejne makabryczne wydarzenia, a mianowicie masakra francuskich protestantów w Wassy.
    Na przyjęcie zaproszono, i przywódcę protestantów księcia de Condé i przywódcę Ligi Katolickiej Henryka Gwizjusza, zwanego le Balafré (czyli pokryty bliznami, także Henryk Pokiereszowany lub Henryk z Blizną). Obecni byli również, książę Orleanu - brat Karola IX, przyszły Henryk III, jego siostra Małgorzata - znana jako królowa Margot i Henryk z Nawarry - przyszły Henryk IV. Tym razem świętowano aż do 22 kwietnia.

    Kiedy w 1574 w château de Vincennes zmarł Karol IX, na tron wstąpił jego brat Henryk III, który 15 lutego 1575 poślubił Ludwikę Lotaryńską (Louise de Lorraine-Vaudémont), księżną de Mercœur.

    W 1576 roku królowa-matka rozpoczęła realizację nowego projektu, którego celem była taka transformacja zamku, aby mógł on rywalizować z najpiękniejszymi pałacami. Według planów Philiberta Delorme, Katarzyna kazała swojemu architektowi Jeanowi Bullant zbudować na moście Diany de Poitiers dwupiętrową galerię, jedyną w świecie, ze wspaniałą salą balową długą na sześćdziesiąt i szeroką na sześć metrów, oświetloną osiemnastoma oknami, z posadzką wykonaną z płytek wapiennych i łupkowych oraz stropem z widocznym belkowaniem.

    Podczas realizacji nowego przedsięwzięcia Katarzyna Medycejska, 19 maja 1577 roku, na zamku w Chenonceau, gościła swoich synów, Henryka III i Franciszka - księcia Andegawenii. Ten drugi przybył świętować swoje zwycięstwo, po kolejnej masakrze hugenotów w La Charité-sur-Loire.
    Trzecie królewskie święto, biesiady, uczty, luksus wymieszany z rozpustą, latający półnagi szwadron królowej-matki, kosztowały nie bagatela, bo 100 000 liwrów. Fety takie w dotkniętej od piętnastu lat wojnami domowymi Francji odbywały się zatem w czasach niedostatku i przy rozpaczliwych pustkach w państwowej kasie.
    Katarzyna zaciągała lichwiarskie pożyczki i pomimo kumulujących się długów kontynuowała prace budowlane na moście Diany, jednak po jakimś czasie z niewiadomego powodu roboty na lewym brzegu rzeki Cher zostały przerwane i kamień tam zgromadzony, widoczny do dziś, nie został użyty do budowy pawilonu. Trwały natomiast prace na prawym brzegu, w latach 1580-1585 powstały Dômes i Chancellerie i ostatecznie odbiór przedsięwzięcia Katarzyny Medycejskiej nastąpił w dniu 23 sierpnia 1586 roku.
    Królowa-matka umarła 5 stycznia 1589 roku w Blois. 

    Galeria Katarzyny na moście Diany
    Na obu jej krańcach znajdują się dwa renesansowe kominki, z których jeden jest tylko dekoracją zakrywającą drzwi południowe prowadzące na lewy brzeg rzeki Cher.
    W początkach dziewiętnastego wieku galeria została ozdobiona medalionami pochodzącymi z Muzeum Petits Augustins, przedstawiającymi słynne postacie historyczne.
    Podczas pierwszej wojny światowej, pan Gaston Menier, właściciel zamku, urządził tu na własny koszt szpital, którego różne oddziały zajmowały wszystkie sale zamkowe. Podczas drugiej wojny rzeka Cher wyznaczała linię demarkacyjną. Ponieważ wejście zamku znajdowało się w strefie okupowanej na prawym brzegu, a południowe drzwi prowadziły bezpośrednio na lewy jej brzeg, umożliwiło to Ruchowi Oporu przeprowadzenie licznych osób do wolnej strefy. Przez cały okres wojny bateria niemiecka była gotowa, by w każdej chwili zniszczyć zamek Chenonceau. 

    Nowa Galeria Medycejska, znajdująca się na pierwszym piętrze, odsłania nigdy niezaprezentowaną kolekcje obrazów, tapiserii, mebli i dzieł sztuki:
- Le château de Chenonceau – olej pędzla Pierre’a Justin Ouvrié (1806-1879)
- Le Cher – tapiseria z Neuilly (1883)
- Kredens dwuczęściowy z okresu Haute Époque (okres obejmujący średniowiecze, renesans i wiek siedemnasty), należący do początkowego wyposażenia zamku
- Posąg Wenus Medycejskiej
- Wizyta w galerii wzbogacona jest biografią sześciu niezwykłych Dam, które przez wieki czuwały nad losem Chenonceau. 

    Zielona Komnata – gabinet pracy Katarzyny Medycejskiej - stąd regentka zarządzała Francją.
    Na szesnastowiecznym stropie, zachowanym w nienaruszonym stanie dostrzec można dwie przeplatające się litery C jej inicjałów.
    Tapiseria brukselska również szesnastowieczna, zwana tapiserią z kokornakiem, jest zarazem gotycka i renesansowa, wyjątkowa na swój pierwotnie zielony kolor, który zmienił się w niebieski oraz z racji tematyki zainspirowanym odkryciem Ameryki: srebrnych bażantów z Peru, ananasów, orchidei, granatowców, zwierząt i roślin nieznanych w Europie do 1492 roku.
    Na ścianach kolekcja obrazów.

 

    Biblioteka – w tym pokoju Katarzyna Medycejska ustawiła swój stół do pracy. Stąd rozciąga się wspaniały widok na rzekę Cher, wyspę i Ogród Diany.

 

    Komnata Katarzyny Medycejskiej uwieńczona jest drewnianym stropem z kwadratowymi kasetonowymi, malowanymi i pozłacanymi. W przegrodach można odczytać liczne inicjały, odnaleźć herb Medyceuszy, a w centrum splecione litery C oraz H. Inne kasetony są ozdobione rzeźbionymi motywami roślinnymi przypominającymi sufit zielonego gabinetu. Bogate, rzeźbione meble komnaty i niezwykle rzadki komplet tapiserii z Flandrii pochodzą z szesnastego wieku. Tapiserie ilustrują tematykę biblijną, życie Samsona. Godne są uwagi ze względu na ich bordiury wypełnione zwierzętami symbolizującymi przysłowia (Spryt przewyższa Podstęp) oraz bajki, jak na przykład Rak i Ostryga.
    W centrum komnaty łoże z baldachimem, charakterystyczne dla Renesansu. Po prawej stronie łoża obraz namalowany na drewnie przez Correggia przedstawia Edukację miłosną. Wersja namalowana na płótnie znajduje się w londyńskiej National Gallery.

     Gabinet rycin.
    Komnata Katarzyny Medycejskiej umożliwia dostęp do dwóch małych pomieszczeń, które tworzą gabinet rycin. Zgromadzono tu pełną i urozmaiconą kolekcję rysunków oraz rycin przedstawiających zamek w różnych epokach.

    Komnata Pięciu Królowych nosi taką nazwę na pamiątkę dwóch córek i trzech synowych Katarzyny Medycejskiej
Córki:
- królowa Margot - żona Henryka IV,
- Elżbieta de France - żona Filipa II Hiszpańskiego
Synowe:
- Maria Stuart - żona Franciszka II,
- Elżbieta Austriaczka - żona Karola IX
- Ludwika Lotaryńska - żona Henryka III.
    Na ścianach zawieszona jest kolekcja tapiserii flandryjskich z szesnastego wieku przedstawiających Oblężenie Troi i Porwanie Heleny, Gry cyrkowe w Koloseum oraz Koronację króla Dawida.
    Po lewej stronie kominka, fragment tapiserii przypomina epizod z życia Samsona.
    Wyposażenie meblowe składa się z dużego łoża z baldachimem, dwóch gotyckich kredensów zwieńczonych popiersiami kobiet z polichromowanego drewna oraz kufra podróżnego nabijanego ćwiekami.

 

    Hol pokryty jest serią sklepień ostrołukowych, których nierównomiernie rozmieszczone zworniki tworzą linię łamaną. Koszyki głowic ozdobione są listowiem, różami, głowami aniołów, chimerami i rogami obfitości. Stworzony w 1515 roku jest jednym z najpiękniejszych przykładów rzeźbiarstwa dekoracyjnego francuskiego Renesansu.

    Schody – ich rzeźbione skrzydła przedstawiają Dawne Prawo - w postaci kobiety z zakrytymi oczami, trzymającą księgę i laskę pielgrzyma i Nowe Prawo - z odsłoniętą twarzą i trzymającą palmę oraz kielich. Schody prowadzące na pierwsze piętro zasługują na szczególną uwagę, gdyż są to jedne z pierwszych schodów prostych – biegun na biegunie – zbudowanych we Francji w oparciu o model włoski. Hol jest pokryty pochyłym sklepieniem z żebrami przecinającymi się pod katem prostym, skrzyżowania są ozdobione zwornikami, kasetony zaś twarzami ludzkimi, owocami i kwiatami (niektóre motywy zostały zniszczone podczas rewolucji). Dwubiegunowe schody przedzielone są półpiętrem w formie balkonu z balustradą, skąd widać rzekę Cher. 

    Kuchnie Chenonceau mieszczą się w potężnych podmurowaniach uformowanych przez dwa pierwsze filary osadzone w Korycie rzeki Cher (kliknij tutaj).
    Pomieszczenie kredensowe jest niską salą z dwoma ostrołukowymi sklepieniami, a kominek z szesnastego wieku jest największym kominkiem w zamku. Obok znajduje się piec do pieczenia chleba.
    Pomieszczenie kredensowe sąsiaduje z:
- jadalnią przeznaczoną dla personelu zamku, a kiedyś dla szlachciców otaczających Ludwikę Lotaryńską
- rzeźnią, w której widać jeszcze haki do zawieszania dziczyzny i kolce do ćwiartowania mięsa
- spiżarnię służącą do przechowywania żywności
- mostem prowadzącym do kuchni w ścisłym tego słowa znaczeniu.
Pomiędzy filarami widać platformę, do której cumowano statki z zaopatrzeniem (zgodnie z legendą nazwana jest Kąpieliskiem Diany – Bain de Diane lub Kąpieliskiem Królowej – Bain de la Reine.
    Podczas pierwszej wojny, renesansowe kuchnie zamku zostały wyposażone w nowoczesne urządzenia, czego wymagało przekształcenie zamku w szpital.

    W kolejnym poście, kończącym moją wizytę w Chenonceau opowiem o pozostałych Damach i pokażę park, oranżerię i piękną szesnastowieczną fermę z ogrodem kwiatowo-warzywnym.
 

Chenonceau, 31 lipca 2016 roku

Zamki nad Loarą - linki 
Przystanek pierwszy 
Przystanek drugi
Przystanek drugi ciąg dalszy
Przystanek trzeci
Przystanek czwarty, część pierwsza
Przystanek czwarty, cześć druga 
Przystanek piąty 
Przystanek szósty 
Przystanek siódmy, część pierwsza 
Przystanek siódmy, część druga 
Przystanek siódmy, część trzecia 
Przystanek siódmy, zakończenie 
Przystanek ósmy, część pierwsza 
Przystanek ósmy, część druga 
Przystanek ósmy, zakończenie 
Przystanek dziewiąty, ostatni