Żubry żyjące na wolności w Nadleśnictwie Krynki w Puszczy Knyszyńskiej

    Żubr (Bison bonasus), ikona polskiej ochrony przyrody, w powszechnej opinii związany jest z Puszczą Białowieską. To prawda, ale na szczęście dla tego ciągle zagrożonego gatunku, piękne i zdrowe stada żyją na wolności także w kilku innych miejscach. Puszcza Knyszyńska szczyci się tym, iż należy do tego elitarnego klubu.
   Niegdyś obszar występowania żubrów obejmował tereny północno-wschodniej Polski oraz Litwy i Łotwy. Rozwój gospodarczy, wojny i przemiany cywilizacyjne przyczyniły się między innymi do intensywnej eksploatacji lasów. Powodowało to stopniowe ograniczenie występowania tego potężnego roślinożercy.

Pieśń o żubrze, jego postaci, dzikości i polowaniu na niego

Najdzikszy stwór ten w puszczach litewskich się rodzi,
A cielskiem tak ogromnym odznaczać się zwykł,
Że kiedy łeb , konając, zwyciężon, pochyli,
Trzech chłopów może pośród jego rogów siąść.
Lecz kark jego olbrzymi zbyt małym się wyda,
Jeśliby inne członki z nim porównać chciał.
Brodzisko sterczy, w strasznych zwieszających się kudłach,
Płomienne ślepia sieją przeraźliwy gniew
Potworne włosie grzywy spływa po łopatkach
Kolana kryjąc sobą, przód i całą pierś.
Lecz jeśli sprawy wielkie łączyć chce z drobnymi,
Jeżeli się myśliwskich wolno czepiać słów,
Na kozła kosmatego wygląda z postaci,
Choć z wszystkich widać członków, iże z rodu byk.
A barwy jest ciemnawej: z żółtej oraz czarnej
Tak zlała się, że wyszła stąd pośrednia z barw.
/Mikołaj Hussowski/

    Żubr (Bison bonasus) – to gatunek łożyskowy z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. Jest największym żyjącym ssakiem w Europie. Masa samca to 500-1000 kilogramów i więcej przy wysokości w kłębie do 200 centymetrów, samica jest zazwyczaj mniejsza i wazy 350-600 kilogramów osiągając wysokość do 190 centymetrów.
    Dorosły osobnik zjada 40-60 kilogramów roślinnej karmy na dobę.
    Pokarmem żubra są zioła, trawy, liście krzewów, pąki i kora drzew (szczególnie brzóz), ze smakiem zjadają też żołędzie. Bardzo chętnie, szczególnie zimą, żubry korzystają z ozimych siewów rolnych. Zapewne ku zaskoczeniu koneserów co mocniejszych trunków warto zaznaczyć, że żubr nie jada Turówki wonnej (Hierochloë odorata) – zwanej żubrówką.

    W odrodzeniu wolnych populacji zasadniczą rolę odegrały utworzone w Polsce, Rosji i na Białorusi rezerwaty hodowlane. W naszym kraju były to ośrodki w Białowieży i Pszczynie, Niepołomicach i Smardzewicach. Ze stada białowieskiego wywodzą się z kolei stada w Puszczach: Boreckiej i Knyszyńskiej oraz w Nadleśnictwie Wałcz.

    Populacja w Puszczy Knyszyńskiej powstała właściwie z inicjatywy samych żubrów. W 1969 roku przywędrował na te tereny dorosły samiec. Przybysz ten, najprawdopodobniej z Puszczy Białowieskiej (polskiej lub białoruskiej), zadomowił się tu na tyle, że w 1973 roku postanowiono mu zapewnić towarzystwo dwóch młodych byków z hodowli rezerwatowej w Białowieży, a następnie trzech samic pochodzących z wolnego stada również w Białowieży.
    Historia rozwoju tak powstałego stada początkowo nie napawała optymizmem. Miało niską płodność, a nielegalne zastrzelenie w 1976 roku trzech żubrów w ogóle postawiło pod znakiem zapytania jego istnienie. Ostatecznie jednak natura pokazała swoją siłę i knyszyńska populacja rozrosła się.
    Knyszyńskie żubry szczególnie upodobały sobie lasy Nadleśnictwa Krynki i sąsiadujące z nimi pola. Przebywają tam większą część roku.
         Źródło: OBIEŻYLAS, SILVARIUM Waldemar P. Sieradzki

    30 marca, po kolejnej chemii, miałam jeszcze dużo siły, żeby razem z Rysiem wybrać się na przejażdżkę w stronę Krynek i przy okazji kupić jaj od kur wolno chodzących po wiejskich podwórkach.
    Naszej wyprawie sprzyjała piękna pogoda. Temperatura powietrza rosła i słońce coraz śmielej wynurzało się zza chmur. Napawaliśmy się wiosną, kiedy ku naszej wielkiej uciesze, w gminie Szudziałowo, w Ostrowiu Północnym, tuż za Poczopkiem, zauważyliśmy na ogromnym polu rzepaku ozimego pasące się stado żubrów. Samce czujnie przyglądały się gapiom wysiadającym z samochodów, cykającym zdjęcia aparatami telefonów komórkowych. Ja, pewnie intuicyjnie, przewidywałam przygodę i zabrałam ze sobą Nikona, co pozwoliło mi bardziej przybliżyć oko do tego niecodziennego widoku.
    Jak się okazało za pierwszą linią byków, pasły się samice z małymi i od strony drogi nie było ich widać. Dopiero przy zmianie miejsca obserwacji dostrzegliśmy wielką liczebność tych zwierząt. Naliczyliśmy ich ponad sześćdziesiąt, a według źródeł, żubrów na tych terenach jest ponad sto trzydzieści, czyli mieliśmy szczęście zobaczyć około połowy wszystkich osobników z terenu Puszczy Knyszyńskiej.
    Zdjęć zrobiłam dużo i trudno jest mi wybrać najlepsze, a zatem publikuję ich sporo. 

    Kiedy wracaliśmy, większość stada odpoczywała po obfitym posiłku, tylko czujne, silne samce trwały w pozycji stojącej na warcie. Tym razem także wysiadłam z samochodu, ażeby wejść na pole rzepaku i jeszcze bliżej przyjrzeć się roślinożercom.  

                 Fantastyczny widok, zwierząt żyjących na wolności!  

Ostrów Północny, 30 marca 2017 roku

 O Poczopku
* Piękno letniej przyrody zamknięte w poczopkowym Silvarium
* Poczopek - Święto brzozy ...i ja tam byłam, i sok z brzozy piłam
* Żubry żyjące na wolności w Nadleśnictwie Krynki w Puszczy Knyszyńskiej
* Silvarium w Poczopku i wspomnienie Kruszynian
* Miłość matczyna i rzecz o morderczyni, którą przed karą uchroniła Dyrektywa  ptasia
* Bufosława z Poczopka, czyli rzecz o żabach i ropuchach