OBRAZ XI - Zapach z dzieciństwa...

CD
  
     Ach te zapachy z dzieciństwa, któż ich nie pamięta!? 

Czy można odtworzyć pewne wrażenia smakowo - zapachowe w późniejszym życiu? Jak wiadomo komórki budujące kubki smakowe podlegają nieustannej wymianie - przeciętnie żyją 10 dni.  Zmysły węchu i smaku łączą się w wielu punktach, a współcześni fizjolodzy mówią „zapach – to smak odległości”.

W tym miejscu muszę koniecznie wspomnieć o jednym z bodźców smakowo – zapachowych, a mianowicie piekarni, mieszczącej się niegdyś przy obecnej ulicy  3-go Maja.

Dawniej piekarnia.  Dzisiaj, w części budynku bar "Jarzębinka"

     Dzisiaj w części dawnej piekarni pani Czesia prowadzi małą gastronomię, bar „Jarzębinkę”. Serwuje tutaj znakomitą babkę i kiszkę ziemniaczaną, pyszne kartacze i pyzy z mięsem. Latem wystawia kilka stolików wprost na chodniku przed schodami, przy których zasiadają rodzinne klany, zazwyczaj Białostocczanie, zwolennicy  weekendowych wypadów za miasto. Ruch jest wielki, a u pani Czesi  nigdy nie brakuje smakowitych świeżych dań na bazie ziemniaka. 
    Niegdyś w budynku tym wypiekano niepowtarzalny w smaku chleb i bułeczki, które można było kupić i w samej piekarni, jak też w sklepie spożywczym, który mieścił się w miejscu obecnego pensjonatu „Zajma”, a także w kiosku u pani Szpakowej, tuż przy plebanii.

Nie raz dostawałam monety w garść i wędrowałam do zielonej budki po około dwukilogramowy, okrągły, pachnący i jeszcze ciepły bochen chleba. Nigdy nie doniosłam go w całości. Po drodze wyskubywałam chrupiącą skórkę dookoła bochenka. Nikt specjalnie nie karcił mnie za to, a babcia zanim odkroiła pierwszą kromkę zawsze kreśliła znak krzyża nożem, po płaskiej jego stronie. Siatka pleciona ze sznurka nie była mi potrzebna, bo trzymałam go w jednej ręce, a drugą wyrywałam najpierw malutkie, a potem coraz to większe kawałki przepysznej skórki. Dzisiaj takiego zapachu i takiego chleba już nie ma. Sprzedaje się go masowo nieraz jeszcze ciepły owinięty plastikową folią.

     Pamiętam monety, które trzymałam w garści, idąc jak mi się kiedyś wydawało bardzo długą ulicą Marchlewskiego, dzisiaj Kościelną, potem przez skwerek koło kina "Jutrzenka" aż do zielonej budki, w okienku której, jak na obrazie w ramach siedziała zawsze uśmiechnięta pani Szpak. Idąc oglądałam monety, albo dzwoniłam nimi trzymając zamknięte w dłoniach. Nie zapomnę popularnej w tamtych czasach pięciozłotówki z rybakiem ciągnącym sieci na awersie i orłem bez korony z napisem Polska Rzeczpospolita Ludowa na rewersie. 
Tę aluminiową monetę wybito po raz pierwszy w 1958 roku...

Jeden z Domów Tkaczy.  Dzisiaj własność prywatna.

Jeden z Domów Tkaczy.  Dzisiaj własność prywatna.

   

Ten sam dom co wyżej - scena  z filmu u "Pana Boga w ogródku"

    Na ulicy 3 Maja w latach 50 XIX wieku, Wilhelm, Fryderyk Zachert, realizując nowy układ przestrzenny Supraśla, wybudował domy tkaczy. Połowę bielonej wapnem chaty, pokrytej gontem i zamykanej na noc drewnianymi ciężkimi okiennicami, zajmowała niegdyś jedna rodzina. Po drugiej stronie przelotowej sieni ustawione były krosna tkackie.

   Dzisiaj, wyremontowane domy są własnością prywatną. W jednym z nich kręcone były sceny do filmów „U Pana Boga w ogródku” i „U Pana Boga za miedzą”. Na tej ulicy toczy się także akcja tych filmów i serialu „Blondynka”.

    W domach tkaczy mieszka do dzisiaj mój przedszkolny „kolega od tańców” Marek. Niegdyś mieszkała tam najdrobniejsza w klasie Anulka.
    A nad piekarnią dość przestronne lokum zajmowała rodzina Emilki - mojej przyjaciółki z lat szkolnych. Z większego pokoju wychodziło się na balkon, z którego można było obserwować główną ulicę miasta, wówczas 1-go Maja. Wszyscy zazdrościliśmy Mili mieszkania w centrum. 

Niegdyś, po lewej posterunek MO, po prawej piekarnia...

Po przeciwnej stronie ulicy znajdował się posterunek Milicji Obywatelskiej. Tam mieszkały trzy inne moje koleżanki Hela, Tereska i Ela. Dwie pierwsze wyprowadziły się stamtąd jeszcze w przed ukończeniem szkoły podstawowej. Została tylko Ela. Dom Emilki był niezwykle przyjazny.   Spotykaliśmy się u niej po lekcjach, tam także organizowaliśmy nasze pierwsze prywatki, a w ogrodzie za budynkiem piekarni, zimą, w śniegu po kolana, toczyliśmy prawdziwą wojnę na śnieżki. Przegranych braliśmy do niewoli. Z zabaw takich wracałam przemoczona do suchej nitki. W domu czekała na mnie babcia z ciepłym obiadem i suchym ubraniem. To ona dbała o moje zdrowie, to ona wkładała do ciepłej dochówki pieca mokre rękawiczki i buty.

Niegdyś Posterunek MO. Dzisiaj własność prywatna. I mój rower.

     Czasami Mila zapraszała koleżanki na kąpiele pod prysznicami należącymi do piekarni. W tamtych czasach łazienka w domu nie była powszechna więc chętnie korzystałyśmy z tego dobrodziejstwa. Kąpiel w domu urządzano raz w tygodniu, w sobotę po południu. Na płycie kuchennej, w wielkim kotle grzano wodę, którą potem wlewano do wielkiej blaszanej wanny i kolejno każdy zmywał z siebie tygodniowy zapach potu. Tak naprawdę nie pamiętam, żeby ktoś brzydko pachniał. Problemem był brak szamponów. Moje długie włosy mama myła szarym mydłem, potem przygotowywała płukankę z octem, która zmiękczała je, nadawała połysk i pozawalała rozczesać. Wszyscy dostawali czyste pachnące piżamy i wędrowali do łóżek...